Het is alweer even geleden dat ik deel 3 van de straatnamenreeks plaatste. Rap tijd voor deel 4. Dit keer vier straten, omdat Will Dijkstra over sommige namen blijkbaar weinig kon vinden. Ik heb er wederom wat ‘zoekplaatjes’ bijgedaan: foto’s uit de (zeer) oude doos. Ga de straat op om te zien wat er veranderd is (of wat hetzelfde is gebleven). Veel lees- en kijkplezier!

Drietrompetterstraat
Deze verbinding tussen de Wijksestraat en de Stadshaven is bijna zeker genoemd naar een huis met die naam. In vroeger eeuwen kon men een woning vinden door er de naam van te weten. Straatnamen en vooral huisnummering kwamen niet voor. In veel oudere steden en ook in Heusden hebben de namen van de straten een hele voor de hand liggende oorsprong.

Engstraat
Een intiem straatje in het Heusdense winkelgebied. De meest voor de hand liggende uitleg is dat het woord 'eng' voor krap, smal, nauw staat. Maar er bestaat ook een andere, meer vergezochte verklaring. In vroeger tijden, zo gaat het verhaal, werden misdadigers op het kasteel veroordeeld. Hun straf, openbare terechtstelling moest voltrokken worden op een schavot voor het Stadhuis. Om van het kasteel bij het schavot te komen, moest men door een straatje en dat was dan best eng (griezelig) voor de angstige crimineel.

Garnizoenstraat
Een straat die tijdens de restauratie is onstaan als verbinding tussen de Oudheusdense Poort en de Demer. De naam herinnert aan de tijd dat in Heusden garnizoenen gelegerd waren. Een garnizoen was een afdeling van het leger met een vaste standplaats in een vesting. De militairen brachten vertier en geld naar Heusden. Velen gingen in de kost bij burgers die graag wat bijverdienden. Er was een gunstig effect op het sociale leven, omdat officieren met Heusdense meisjes huwden. De brouwerijen en tapperijen hadden er zo ook hun werk aan. Als Heusden na 1815 bij Koninklijk Besluit (een bezuiningsmaatregel van Koning Willem l) als vesting opgeheven wordt, verdwijnt na verloop van tijd het aanzien. In en stad waar de boterhammen toch al niet zo dik belegd waren, slaat de verarming toe.
Een opvallend gebouw in de Garnizoenstraat is de brandweerkazerne waar de Heusdense vrijwilligers hun honk hebben.
[De foto die ik heb bijgevoegd toont het brandweerkorps uit 1975. Met de witte helm herken ik Otto Kastelijn. Wie ziet er nog meer bekenden?]

Gasthuisstraat
Een aardig smal straatje tussen de Botermarkt en de Putterstraat. Dankzij dominee Theodorum Groen die in de 17eeeuw nogal wat opschreef over Heusden, de geschiedenis en de toenmalige voorzieningen (in later tijden door anderen aangevuld) kunnen we lezen dat “het Gasthuijs zijnde een wooninge geordonneert tot pleginge van de kranken, die geen middelen hadden, en ook an de vreemde armen voor een nagt off twee te logeeren” was. Rijkere burgers zagen het (terecht!) als een christenplicht om noodbehoevende medeburgers op te vangen. De meestal doodzieke poorters lagen in één ruimte zij aan zij met landlopers en ander zwervend volk. Natuurlijk blijft de vraag wie het meeste last had van wie. Tegen zonsondergang gingen de stadspoorten onverbiddelijk dicht en zeker in de winter kon je als zwerver maar beter zorgen onder 'de pannen' te zijn. Zwervers die 's nachts in de stad werden aangetroffen door de rakkers (helpers van de schout) konden rekenen op een lijfstraf en 'de stad uit'. Het Gasthuis werd in de avond stevig op slot gedraaid en de tralies voor de vensters waren er niet om inbrekers buiten te houden! Bovendien was er geen verlichting (brandgevaar) en doofde men de haard op tijd. Na 1625 kwam de oorlog dichtbij Heusden en daarmee groeide de toevloed van gewonde en zieke soldaten. Men bouwde een nieuw Gasthuis (in het Latijn hospitium waar ons woord hospitaal van afgeleid is: denk ook aan het woord hospita) aan de overzijde van de Demer.

Klik hier voor deel 1 van de reeks

Klik hier voor het vorige deel

Klik hier voor het volgende deel

Tekst: Will Dijkstra
Foto’s: Beeldbank Streekarchief Langstraat Heusden Altena (www.salha.nl)

Zonder schriftelijke toestemming van de auteur is het niet toegestaan om de letterlijke tekst of delen ervan te gebruiken. Dat geldt niet voor niet-commerciële doeleinden. Verspreiding wordt dan van harte aanbevolen om de vesting Heusden meer bekendheid te geven en de kennis en inzicht in de boeiende historie te stimuleren.