Heusdenaar Johannes Conradus de Kock speelde een cruciale rol bij de basis van onze vrijheid en democratie. In 1795 werd Nederland, na een eeuwenlange onderdrukking, eindelijk vrij.

In 2025 vieren we 230 jaar vrijheid. In 1795 wierp men het juk van een eeuwenlange onderdrukking af. Ook 1796 was belangrijk. In dat jaar koos men het eerste parlement van Nederland, democratisch.









Ter ere van de in 1795 bemachtigde vrijheid en de eerste democratische verkiezingen in 1796 van het eerste parlement verrees in 1796 in het vestingstadje Heusden de Visbank. Deze Visbank werd echter vooral hier gebouwd vanwege het feit dat de basis van dit alles in 1787 in Heusden gelegd was. Op de plaats waar vroeger de oude Gijzelpoort de Vismarkt en de haven met elkaar verbond, kwam nu dit unieke monument om de vrijheidsstrijder en verzetsheld De Kock, en de dankzij hem verkregen vrijheid en democratie, blijvend te kunnen eren en te herdenken.
De Visbank is een belangrijk en uniek vrijheidsmonument. Helaas wordt de Visbank nu gebruikt als veredelde fietsenstalling en niet waarvoor het ooit gebouwd is. Laten we dit unieke monument weer in ere herstellen en de dappere en moedige mensen die destijds voor onze vrijheid vochten beter herdenken.

Net als dat men bij de naam van de Bataven terug had gegrepen op de oudheid greep men voor de bouwstijl en symboliek van dit monument weer terug op de oudheid. In de Romeinse tijd golden de Bataven, of Batavieren, als een moedige stam. Het kenmerk van de nieuwe moderne tijd was gelijkheid en vrijheid én een krachtig geordend bestuur en leven. Dit zag je terug in de specifieke bouwstijl van de Griekse en Romeinse oudheid. Het monument kwam op een centrale plek. De bouwstijl geeft een gevoel van mannelijkheid, kracht, stevigheid én orde.
De Visbank, gebouwd ter vervanging van de in verval geraakte Gijzelpoort, heeft een open galerij met 12 zuilen. Volgens velen is de Visbank, met zijn doorkijkje op de stadshaven, de molens en het achterliggende rivierenlandschap, het mooiste plekje van Heusden. In ieder geval is het wel een van de meest indrukwekkendste historische plekjes van Heusden. Maar ook van Nederland.

De twee vooruitspringende vleugels worden omsloten door twee zijgebouwtjes. De sluitstenen boven de poorten van die gesloten zijgebouwtjes herinneren aan een van de bijzonderste scharniermomenten in onze Vaderlandse geschiedenis. Het linker gebouwtje was destijds een schuilplaats voor de kleppermannen, de klapwakers die 's nachts dienst moesten doen. Boven die poort staat in de sluitsteen het jaartal 1796. Het rechter gebouwtje heeft lang dienstgedaan als gemeentewaag. Boven die poort staat in de sluitsteen: A-2.L:B : Anno Secundo L[ibertate] B[ataviae], ofwel het tweede jaar van de Bataafse Vrijheid: 1796.
De Visbank is het enige volledig gedateerde bouwwerk in Nederland uit de tijd van de Bataafse Republiek. Het bouwwerk, op de grens van water en stenen, werd met een specifiek doel gebouwd. Het moest een symbool worden en het keerpunt naar een nieuw geordend Nederland tonen. De patriotten lieten de orangisten hiermee blijvend zien dat de ‘oude’ tijd voorbij was en men nu een grens overging naar een modern en vrij tijdperk. Met gelijkheid voor iedereen.

De Visbank werd een monument met een symboliek voor Heusdenaren maar ook voor Nederland. Symboliek is een universele taal en stelt ons in staat om vorm te geven aan ideeën en emoties die niet goed onder woorden te brengen zijn.

Deze Visbank was bedoeld als een plek om de (nationale) vrijheid en democratie met elkaar te kunnen vieren en blijvend te kunnen koesteren. En daarbij de in Heusden gelegde basis blijvend te kunnen herdenken. Laten we daarbij zeker niet de man vergeten die vol passie en overtuiging voor die gelijkheid en vrijheid van elke man en vrouw gestreden heeft: Heusdenaar Johannes Conradus de Kock (1756-1794).
Hij vocht zijn leven lang voor onze vrijheid, ademde voor onze vrijheid en stierf, als enige Nederlander onder de Parijse guillotine, voor onze vrijheid.